Tematik Harita Oluşturma Dersi

DERS:1

Tematik harita verileri göstermek ve analiz etmek için haritalara farklı bir güç katar. GIS in en büyük unsurlarından biri olan tematik haritaları oluşturmanın amacı insan beyninin algılamada en büyük yetisi olan görsel algıyı ön plana çıkararak haritaları daha kolay anlaşılır ve analiz edilebilir hale getirmektir.Tematik haritayı kısaca şu şekilde tanımlayabiliriz ; haritanın altlık verisinin taşıdığı bilgiye göre renk , grafik (chart), boyut veya noktasal yoğunluk olarak görselleştirilip daha kolay anlaşılır hale gelmiş halidir.

Biz bu dersimizde Arcview yüklü bir bilgisayarda bulunan örnek dataların içinden USA klasöründe bulunan states.shp üzerinde yapacağız.

Arcview programını çalıştırıp states.shp tabakamızı eklediğimiz zaman aşağıdaki gibi eyalet isimlerine göre otomatik olarak tematize edilmiş haritamızı göreceğiz.

Arcview de Tematik harita oluşturma işlemi Legend Editör ile yapılır. (Kırmız ok ile gösterilen düğme)

Şimdi öncelikle Legen Editör Tool unu tanıyalım ve sonra yeteneklerine bakalım.

Arcview de Tematik Harita oluşturma işlemi Legend Type lara göre yapılır ve 5 şekilde değerlendirilebilir.

1-) Single Symbol : Tematize Edilmemiş Hal ; veriler tek renk veya sınıftan oluşur

2-)Graduated Color: Belli değerlere göre sınıflandırılmış (classification) verilerin sizin belirtebileceğiniz aralıklarla renklendirilmesi (örn : Nüfus yoğunluğu , Alanlara göre nüfus yoğunluğu ....vb)

3-)Unique Value : Tabakada belirlediğimiz bir alanın benzersiz datalarını ve tekrarlanan datalarının toplamını alarak renklendirme Örnek olarak Türkiye nin bütün ilçelerinin bulunduğu bir tabakamız olsun biz bu tabakayı ilçeler bazında ayrı ayrı renklendirebileceğimiz gibi sadece ait oldukları illere göre de renklendirebiliriz. Arcview i açtığımızda karşımıza çıkan örnek uygulamada olduğu gibi......

4-)Dot : Bu işlem genelde noktasal yoğunluk analizlerinde kullanılır. Legend Type de Dot u kullanarak bölgelere göre nüfus dağılımını gösterebiliriz veya herhangi bir firmanın bölgeye göre satış yoğunluğunu görebiliriz.

5-) Chart : Office programlarında yakından tanıdığımız chart elimizdeki verilerin istediğimiz bir şekilde haritanın üzerine Pay ve Çubuk grafikler halinde aktarmamıza imkan verir. Örneğin bölgelere göre kadın ve erkek popülasyunun haritada gösterilmesi veya harita üzerinde o bölgede yaşayan insanların yaş dağılımını.....vb

Yukarıda anlattığım sınıflandırmalara göre states.shp i kullanarak örnekler aşağıda uygulanmıştır. Siz bunları çok daha farklı uygulamalarda ve verilerde deneyebilirisiniz.

1-) Single Symbol : Aşağıdaki örnekte Single Symbol ü kullandığımız zaman eyaletlerin herhangi bir sınıflandırılmaya tabi tutulmadığını ve tek renk halinde olduğunu görüyorsunuz. Symbol kutucuğunu tıklayarak rengi değiştirebiliriz.

2-)Graduated Color:Aşagıdaki örnekte Graduated Color kullanılarak Amerika nın eyaletleri yüz ölçümlerine göre nüfus yoğunluğu sınıflandırılmasına tabi tutulmuş ve Tematik harita oluşturulmuştur. Burada Normalize by: kısmı boş bırakılarak eyalet yüz ölçümleri gözetmezsizinde sınıflandırabiliriz.Classify butonunu tıklayarak renkleri , sınıf aralıklarını ve ondalık değerlerini istediğimiz gibi değiştirebiliriz.

3-)Unique Value : Aşagıdaki örnekte Unique Value kullanarak Amerikan nın eyaletlerini eyalet isimlerine göre sınıflandırılmış halini görüyorsunuz. Symbol kısmındaki renkleri tıklayarak eyaletlerin renklerini değiştirebileceğimiz gibi Legend Editörün alt kısmında bulunan Color Schemes : Kısmından renklerin bütününü de değiştirebiliriz.

4-)Dot : Aşagıdaki örnekte Dot kullanılarak Amerika nın eyaletleri yüz ölçümlerine göre nüfus yoğunluğu sınıflandırılmasına tabi tutulmuş bu işlemi Graduated Color kullanılarak da yapmıştık ,buradaki fark yoğunluk verileri renklerle değil daha keskin ifadelendirilebilecek şekilde noktasal olarak yapılmıştır. Siz Kendi uygulamanızda Legend editörde gerekli değişiklikleri yaparak (sembol, renk, hesaplatma...vb) uygulayabilirsininiz.

5-) Chart :Aşağıdaki örnekte MS Office programlarından da aşina olduğumuz ve GIS de çok önemli bir yere sahip olan Chart kullanılarak eyaletlerde yaşayan nüfusun yaş oranları pay grafiklerde gösterilmiştir. Bu işlem çubuk grafik kullanılarak da yapılabilir. İşin püf noktası grafiklerin boyutunu ayarlamak bunu da Legend Editor ün sağ alt kısmında bulunan Properties düğmesine tıklayarak deneme yanılma yöntemiyle halledebilirisiniz.

Arcview de Tematik harita oluşturma işlemini temel hatlarıyla anlattık , Arcview de birde farklı bir tematik harita hazırlama tekniği vardır ki bu da 3 Boyutlu olarak yapılır. Bu işlem için Arcview in 3D Modülünün kurulu olması gerekir ileriki derslerimizde bu konudan da bahsedeceğiz.

Şimdi sıra geldi işin can alıcı noktasına şöyle diyebilirsiniz; ben sürekli olarak aynı tematik altlığı kullanıyorum veya kendime ait sabit paremetre ve renklerim var ve bu işlemi kolaylaştırmanın bir yolu yok mu?

Tabi ki var tematik haritanızı hazırladıktan sonra Legend Editor ü açarsanız ve Save düğmesine basarak kalıbınızı kaydedebilirsiniz. Bu dosyalar *.avl uzantısıyla saklanır ve aynı tematik haritayı oluşturmanız gerektiği zaman Legend Editor ü açıp Load demeniz yeterli olur.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DERS:2

Arcview tablolarını güncelleme konusundan bahsedeceğim.Bildiğiniz gibi güncellenmeyen veri belli bir süre sonra herhangi bir değer taşımayacağı gibi amacının dışına taşıp bizleri yanıltabilir.Bilginin toplanması ,organizasyonu kadar önemli bir konu olan güncelleme işlemi GIS in en önemli konularından biridir.

Öncelikle Arcview de tablo yapısını tanımak gerekiyor. Arcview de grafik verilerle bağlantılı olarak ekranımıza gelen grafik veriler dBASE IV formatındadır. Fakat Arcview dBASE , INFO ,virgül-boşlukla ayrılmış text dosyasını okuyabilmektedir. Şimdilik Sadece dBASE dosyalarından bahsedeceğim.

Bilgisayarında Arcview programı yüklü herkesin ulaşabileceği örnek dosyalardan usa.apr dosyasını açalım

(C:\esri\esridata\usa.apr)

Şimdi US States tabakasını aktif hale getirerek bu tabakanın sözel verilerini inceleyelim.....

Görüldüğü gibi bir çok Kolon la (Field) karşı karşıyayız vebir çoğunun şimdilik işimize yaramayacağını düşünüyoruz. O zaman karşımıza iki seçenek çıkıyor. İlki istenmeyen kolonları ya tamamen sileriz bu çok gaddar diye düşünürseniz o zaman sadece görüntüden kaldırabiliriz. İlk seçeneği seçtigimizi düşünürsek . Menüden Start Editing i seçip tabloyu edit edilebilir hale getiririz. Silmek istediğimiz kolonu seçtikten sonra tekrar Menu den Edit ve Delete Field seçilerek silinir . Silinmek istenen Field ler teker teker seçilerek silinmelidir. Silmek istemiyorsak o zaman yapacagımız. Menü - Table - Properties i seçeriz karşımıza aşağıdaki dialog gelecektir.

Visible kısmında çek işaretini kaldırırsak o alan silinmeden sadece görüntüden kaldırılacaktır. Alias kısmında ise tablo ismini nasıl görmek istiyorsak o şekilde yeni ismi atayabiliriz. Ben State_name olan Fied ismini EYALET İSMİ olarak değiştirdim. Bunun bize şu şekilde faydası olur ;istediğimiz karakterleri kullanabileceğimiz gibi kısaltmaları da anlaşılır hale getirebiliriz. Field in gerçek isminde herhangi bir değişiklik olmaz sadece görüntüde değişir.

Şimdide yeni bir Fiel ekleyelim ve bu Field de Eyaletlerin alanlarını hesaplatalım (alan ve çevre hesabı sadece polygon olan tabakalara uygulanabilir)

Menü-Edit-Add Field i seçip yeni bir alan ekliyelim

Karşımıza gelen menüde

Name : Field İsmi -- ALAN

Type: (Number , String , Boolean , Date) ---Number (sayısal değerler hesaplatacağımız için Number)

Width : Karakter sayısı ---16

Decimal Places: Number karakteri seçilirse eğer desimal değer varsa uzunluk degeri -- 4

Ve bu şekilde yeni alanlarımız ekleri (Ben Çevre ve Alan olmak üzere iki alan ekliyorum)

Eklediğimiz Field aktif hale getirilir ve tool dan

Calculate tuşuna basılarak . [ALAN]= etiketli kutuya [Shape].ReturnArea girilir ve OK’a basılır .

Çevre için : [Shape].ReturnPerimeter

Uzunlık için :[Shape].ReturnLength

OK tuşuna bastıktan sonra Tablomuzun ALAN kısmı güncellenecektir. Bu işlemi Alan , Çevre ve uzunluklarını değiştirdiğimiz bölgelerde grafik üzerindeki her editleme işleminden sonra yaparsak bilgilerimizin güncelliğini korumuş olur.

Şimdide Query Builder i kullanarak Alanlarını bulduğumuz eyaletler içinden seçim yapmayı öğrenelim.

Tablo açıkken Menüden Query Builder Seçilir. ( Çekiç işaretli ikon)

Amacımıza göre seçim butonu tıklanır. Ben New Set diyerek yeni seçim yaptım ve Alan Değeri 18.6479 dan büyük değerleri seçitim. Başka bir seçim yaparak Add to Set i kullnıp seçimimize ekleyebiliriz veya bu seçilenlerin içinden İsminde A ve L harfleri bulunanları görmek için Select Form Set i kullanarak seçimin içinde seçim yapabiliriz.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------